Το οστεοαρθριτικό γόνατο

H οστεοαρθρίτιδα είναι μια χρόνια ρευματική πάθηση που εντοπίζεται στις αρθρώσεις των άνω και κάτω άκρων, αλλά και στις αρθρώσεις της σπονδυλικής στήλης. Συνήθως αφορά μία άρθρωση και κυρίως τις αρθρώσεις του κάτω άκρου (π.χ. γόνατο ή ισχίο) που έχουν σχεδιαστεί για να δέχονται φορτίσεις, αλλά και δύο ή περισσότερες αρθρώσεις, όπως στα χέρια και στη σπονδυλική στήλη.

Η οστεοαρθρίτιδα ονομάζεται πρωτοπαθής όταν δεν υπάρχει κάποια εμφανής αιτία δημιουργίας και δευτεροπαθής όταν είναι το επακόλουθο μιας άλλης πάθησης. Γενικά η οστεοαρθρίτιδα είναι μια πάθηση της τρίτης ηλικίας, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε νέους ασθενείς, εάν τραυματισθεί ο χόνδρος (δευτεροπαθής) ή δεχθεί ανώμαλες φορτίσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Τα κύρια χαρακτηριστικά της οστεοαρθρίτιδας είναι:



-Προοδευτική καταστροφή του χόνδρου
-Δημιουργία υποχόνδριων κύστεων
-Σκλήρυνση του παρακείμενου υποχόνδριου οστού
-Σχηματισμός οστεόφυτων

-Η ίνωση και ρίκνωση του θυλάκου

Η κλινική εικόνα του οστεοαρθριτικού γόνατος περιλαμβάνει συμπτώματα όπως ο πόνος, με επειδείνωση σε δραστηριότητες που καταπονούν ιδιαίτερα την άρθρωση, όπως το ανέβασμα σκάλας. Με την πρόοδο της νόσου εμφανίζεται πόνος σε μικρή καταπόνηση και σε προχωρημένα στάδια ακόμη και κατά την ηρεμία. Στα τελικά στάδια υπάρχει νυκτερινός πόνος, οπότε ο ασθενής αδυνατεί να βρει μία θέση που να τον ανακουφίζει. Άλλα συμπτώματα είναι η δυσκαμψία, το οίδημα, η παραμόρφωση και διαταραχή του φυσιολογικού άξονα της άρθρωσης. Τα συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδας μπορούν να είναι οξεία, αλλά και να έχουν περιόδους ύφεσης, ποικίλης χρονικής διάρκειας.
Το αποτέλεσμα των παραπάνω, είναι ο περιορισμός της κινητικότητας, η μείωση της λειτουργικότητας και της ανεξαρτησίας του ασθενούς. Ο ασθενής αποφεύγει να βαδίσει αποστάσεις, να ανεβοκατεβεί σκαλοπάτια, να καθίσει για πολύ ώρα, να ανταποκριθεί στις κοινωνικές του υποχρεώσεις, αν αυτές δημιουργούν συνθήκες καταπόνησης για το οστεοαρθριτικό του γόνατο.

Διαγνωστικά, αρκεί μια λεπτομερής κλινική αξιολόγηση και ο ακτινολογικός έλεγχος, όπου διαπιστώνεται η μείωση του μεσάρθριου διαστήματος, η σκλήρυνση του υποχονδρίου οστού κάτω από τον εκφυλισμένο χόνδρο, υποχόνδιες κύστεις στις οστικές επιφάνειες και τα χαρακτηριστικά οστεόφυτα. Οι εξετάσεις αίματος χρησιμεύουν στον αποκλεισμό αυτοάνοσης αρθρίτιδας.

Η θεραπεία περιλαμβάνει τη συντηρητική αντιμετώπιση και τη χειρουργική, σε μεγαλύτερες παραμορφώσεις στο γόνατο, έντονα συμπτώματα και ανικανότητα. Η ιατρική αντιμετώπιση περιλαμβάνει αναλγητικά και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ) τα οποία ελέγχουν συνήθως τα συμπτώματα αλλά δεν εμποδίζουν την εξέλιξη της νόσου. Εφόσον δεν ελεγχθούν τα συμπτώματα, εφαρμόζεται η ενδοαρθρική έκχυση υαλουρονικού οξέος, που είναι ο φυσικός "λιπαντής" της άρθρωσης του γονάτου.Τα κορτικοειδή μπορούν να εκχυθούν επίσης στην άρθρωση, με περιορισμούς στις ετήσιες δόσεις, ή να χορηγηθούν συστηματικά.

Στη φυσικοθεραπευτική αντιμετώπιση, χρησιμοποιούνται φυσικά μέσα για την ανακούφιση του πόνου, όπως η ηλεκτροθεραπεία (πχ. ιοντοφόρεση, υπέρηχος, TENS), LASER, η υδροθεραπεία, η κρυοθεραπεία για περιορισμό της φλεγμονής, η κινητοποίηση, διατατικές ασκήσεις, ασκήσεις εύρους τροχιάς και ενδυνάμωσης, ιδιοδεκτικότητας και ισορροπίας, τεχνικές παροχέτευσης του οιδήματος, μάλαξη, βελονισμός, τεχνικές manual therapy, κ.α.

Δίνονται ακόμη οδηγίες και συμβουλές προφύλαξης για το οστεοαρθριτικό γόνατο, ώστε να γίνουν τρόπος ζωής:

-Εναλλαγή θέσεων κάμψης του γονάτου και έκτασης, ώστε να αποφεύγεται η πολύωρη κάμψη.

-Αποφυγή δραστηριοτήτων που απαιτούν παρατεταμένη φόρτιση και εναλλαγή με τακτική ανάπαυση.

-Αποφυγή δραστηριοτήτων που προκαλούν πόνο, πχ. βαθύ κάθισμα, γονάτισμα.

-Επιλογή κατάλληλων παπουτσιών που μπορούν να απορροφούν τους κραδασμούς και αν χρειάζεται (κυρίως σε παραμορφώσεις του άξονα της άρθρωσης του γονάτου), επιλογή ορθωτικών πελμάτων

- Η κίνηση και το περπάτημα είναι ζωτικά για την άρθρωση και τίθεται σαν στόχος μέσα στην ημέρα

-Η τακτική εκτέλεση ενός κατάλληλου προγράμματος θεραπευτικής άσκησης επιβραδύνει την πρόοδο της οστεοαρθρίτιδας και βελτιώνει την ανεξαρτησία και την ποιότητα ζωής.

-Εφαρμογή κατάλληλης εργονομίας για την προστασία των γονάτων, στο σπίτι και στον εργασιακό χώρο.

-Η απώλεια βάρους μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να αποφορτίσει τα γόνατα.

- Η δραστηριότητα βελτιώνει την ψυχική υγεία και την ψυχολογία και κατ' επέκταση βοηθά την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.

Η εργοθεραπεία συστήνει κάποιους κηδεμόνες ή βοηθητικά μέσα για την εκτέλεση των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής, που μπορούν να ελένξουν τα συμπτώματα και να προσφέρουν ανεξαρτησία.

Χειρουργικά, η οστεοαρθρίτιδα γόνατος αντιμετωπίζεται με διάφορες τεχνικές, με κυριότερη την ολική αρθροπλαστική του γόνατος, ενώ η μετεγχειρητική φυσικοθεραπεία στοχεύει στην γρήγορη έγερση του ασθενούς, στην ανάκτηση του εύρους τροχιάς, στην ανακούφιση των μετεγχειρητικών συμπτωμάτων, στην ανεξαρτητοποίηση του ασθενούς από οποιοδήποτε βοήθημα βάδισης και στην επανεκπαίδευση της βάδισης και της ισορροπίας.