Οι ψυχολογικές διαταραχές που προκαλεί ο σακχαρώδης διαβήτης είναι ποικίλες, ανάλογα με την ηλικία του ατόμου και ανάλογα με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται τη στιγμή της διάγνωσής του.
Το άτομο διανύει διαδοχικά κάποια στάδια, ανάλογα με την ψυχοσύνθεση του, για να φτάσει στην αποδοχή της ασθένειάς του. Το αρχικό στάδιο, με τη διάγνωση της νόσου, (κυρίως στους διαβητικούς με διαβήτη τύπου 2), συνοδεύεται από το φαινόμενο της άρνησης. Η διαδικασία της συνειδητοποίησης της χρόνιας ασθένειας εμπνέει πολλές φορές θυμό και επιθετικότητα, καθώς το άτομο βιώνει την αδικία στην οποία βρίσκεται. Βλέποντας, όμως, ότι με το θυμό δεν καταφέρνει να εξαφανίσει την ασθένειά του, το άτομο προσπαθεί να μπει σε μια άλλη φάση αυτή της διαπραγμάτευσης. Μετέπειτα, στην πραγματικότητα της χρόνιας ασθένειας, πολλές φορές έρχεται η κατάθλιψη. Σε αυτό το δύσκολο στάδιο της κατάθλιψης, όπου επικρατεί η συνειδητοποίηση των απωλειών (π.χ. του ιδανικού εαυτού, της ελευθερίας) που του επιβάλλει ο καινούργιος τρόπος ζωής, το άτομο χρειάζεται την κατάλληλη στήριξη για να περάσει στην αποδοχή της ασθένειας του. Το στάδιο της αποδοχής είναι το σημαντικότερο, αφού εφευρίσκονται οι μηχανισμοί που οδηγούν στη διαλογή πραγμάτων που μπορούν να αλλάξουν, από αυτά που δεν επιδέχονται αλλαγή. 'Ετσι, αφομοιώνοντας τα καινούργια δεδομένα της ζωής, επανακαθορίζονται οι ανάγκες και οι στόχοι που θα φέρουν την προσδοκούμενη ισορροπία.
Το άγχος και η κατάθλιψη αποτελούν διαταραχές με ευρύ φάσμα εκδηλώσεων σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη. Συχνά συνδέονται με την αδυναμία μεταβολικού ελέγχου, τις χρόνιες επιπλοκές του διαβήτη, τη μη ικανοποιητική αυτοδιαχείριση και την χαμηλή ικανοποίηση από τα αποτελέσματα της ακολουθούμενης αγωγής.
Η εκδήλωση των διαταραχών της διάθεσης στους πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη φαίνεται να σχετίζεται με το φύλο, την οικογενειακή κατάσταση, το αυξημένο σωματικό βάρος, την καθημερινή άσκηση και την κοινωνικοοικονομική κατάσταση.
Η εκδήλωση των διαταραχών της διάθεσης στους πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη φαίνεται να σχετίζεται με το φύλο, την οικογενειακή κατάσταση, το αυξημένο σωματικό βάρος, την καθημερινή άσκηση και την κοινωνικοοικονομική κατάσταση.
Οι απαιτήσεις που δημιουργούν οι διατροφικοί περιορισμοί, η τακτική φυσική δραστηριότητα και η γνώση των πιθανών μελλοντικών επιπλοκών, προκαλούν stress στους πάσχοντες και δυσκολίες προσαρμογής. Οι παράγοντες αυτοί μπορούν να εξηγήσουν την ψυχολογική προέλευση της κατάθλιψης στους διαβητικούς. Η υπόθεση αυτή υποστηρίζεται από ευρήματα που καταδεικνύουν ότι άντρες και γυναίκες με, από καιρό, διαγνωσμένο μη ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη, εμφάνισαν πιο πολλά καταθλιπτικά συμπτώματα από τους άντρες και τις γυναίκες στους οποίους αυτός ο τύπος του διαβήτη, είχε μόλις διαγνωσθεί. Οι ερευνητές υποστήριξαν ότι τα σοβαρά συμπτώματα κατάθλιψης που παρουσίαζαν τα υποκείμενα με παλαιότερη διάγνωση σακχαρώδη διαβήτη, μπορεί να σχετίζονται τόσο με την επίγνωση της διαβητικής κατάστασης με την οποία ζουν, όσο και με την άσχημη, γενικότερα, κατάσταση της υγείας τους. (Palinkas κ.α, 1991)
Στα παιδιά, ο διαβήτης, έχει μεγάλο αντίκτυπο στην ζωή τους, κυρίως λόγω του ότι ένα μεγάλο μέρος του αυθορμητισμού της καθημερινότητας, χάνεται στη ρουτίνα των συγκεκριμένων γευμάτων και στις συνεχείς επισκέψεις στους γιατρούς και στις εξετάσεις αίματος – απαραίτητα για την διατήρηση των επιπέδων του σακχάρου στα επιθυμητά όρια.
Καθώς το παιδί μεγαλώνει και περνάει στην εφηβεία, οι ανάγκες του αλλάζουν καθώς επίσης και οι αντιλήψεις του γύρω από την ασθένεια. Είναι συχνό το φαινόμενο ο έφηβος με διαβήτη να παρουσιάζει κακή συμμόρφωση με τις ιατρικές οδηγίες, σχολική άρνηση ή και επικίνδυνες συμπεριφορές.
Στα παιδιά, ο διαβήτης, έχει μεγάλο αντίκτυπο στην ζωή τους, κυρίως λόγω του ότι ένα μεγάλο μέρος του αυθορμητισμού της καθημερινότητας, χάνεται στη ρουτίνα των συγκεκριμένων γευμάτων και στις συνεχείς επισκέψεις στους γιατρούς και στις εξετάσεις αίματος – απαραίτητα για την διατήρηση των επιπέδων του σακχάρου στα επιθυμητά όρια.
Καθώς το παιδί μεγαλώνει και περνάει στην εφηβεία, οι ανάγκες του αλλάζουν καθώς επίσης και οι αντιλήψεις του γύρω από την ασθένεια. Είναι συχνό το φαινόμενο ο έφηβος με διαβήτη να παρουσιάζει κακή συμμόρφωση με τις ιατρικές οδηγίες, σχολική άρνηση ή και επικίνδυνες συμπεριφορές.
Από την άλλη πλευρά, στους ηλικιωμένους, η σωματική νόσος συνήθως είναι χρόνια και πιθανόν να επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου. Αυτό, σε συνδυασμό με τις άλλες απώλειες που έχουν άνθρωποι αυτής της ηλικίας, όπως απώλεια της κοινωνικής θέσης, εισοδήματος, πιθανός θάνατος φίλων, απώλεια ανεξαρτησίας λόγω της σωματικής νόσου, μπορεί να προκαλέσει την εξέλιξη της διαταραχής προσαρμογής, σε πραγματική καταθλιπτική νόσο. Ασθενείς με τέτοια μορφή δευτερογενούς κατάθλιψης συνήθως παρουσιάζουν περισσότερο άγχος, αίσθημα έλλειψης συμπαράστασης και απαισιοδοξία.
